ONBEKENDE SOLDATEN

Na driekwart eeuw alsnog een naam

De afgelopen jaren zijn op de Amerikaanse militaire begraafplaats in Margraten veertien onbekende soldaten opgegraven.

Via geavanceerd DNA-onderzoek wordt geprobeerd om hun identiteit alsnog vast te stellen. En het onderzoek gaat door.

Op de Amerikaanse militaire begraafplaats in Margraten lagen 8301 gesneuvelde soldaten. Van 106 kon de identiteit destijds niet worden vastgesteld. Op hun kruis staat nog steeds de aangrijpende tekst ‘A comrade in arms, known but to God’. Oorlogshelden van wie de familie nooit heeft geweten dat ze in Nederland hun laatste rustplaats vonden. Veertien van die anonieme graven zijn sinds enige tijd leeg. De lichamen van de soldaten zijn in alle discretie opgegraven en worden met de modernste DNA-technieken onderzocht, in een poging om na ­driekwart eeuw alsnog hun identiteit vast te stellen. In de meeste gevallen worden zij daarna op verzoek van de familie in Amerika herbegraven.

Het onderzoek naar de graven van onbekende militairen is in 2015 ­gestart, toen het Amerikaanse onderzoeksinstituut DPAA klaar was met het opsporen van vermiste soldaten uit Korea en Vietnam. Voor de Amerikanen is het een ereschuld, zegt Frenk Lahaye, directeur van het toekomstig bezoekerscentrum op de begraafplaats in Margraten: „Geen militair wordt vergeten.”

Het opgraven van de onbekende soldaten – oorspronkelijk 106 – gebeurt in Margraten in alle stilte. Uit respect voor de gesneuvelde militairen. „Het is niet geheim, maar we hangen het ook niet aan de grote klok”, benadrukt Lahaye. „We willen voorkomen dat bezoekers massaal komen kijken hoe dat in zijn werk gaat.”

Normaal merken de bezoekers van de begraafplaats er niets van. De hoveniers leggen meteen nieuwe graszoden op het graf, zodat niet te zien is dat daar werd gegraven. Door het slechte weer van de laatste weken kon dat onlangs echter niet en zagen bezoekers tot hun schrik een ogenschijnlijk ‘vers’ graf. Het leidde prompt tot onrust op Facebook.

Strikt

Voor Lahaye reden om het nog eens goed uit te leggen: „Bij de meeste anonieme graven hier in Margraten hebben we wel een idee wie daar ligt. Maar op dat punt zijn de Amerikanen heel strikt; zolang de identiteit niet voor de volle honderd procent vaststaat, komt de naam van die militair niet op het grafmonument te staan.” In het verleden werd bij het vaststellen van de identiteit voornamelijk gekeken naar het gebit. Dat was lastig, zo niet onmogelijk, als bij een soldaat een deel van de kaak ontbrak. Met de technieken van nu lukt dat vaak wel. Het DNA kan tegenwoordig vergeleken worden met het genetisch materiaal van naaste familieleden.

Voordat een lichaam wordt opgegraven, moet volgens Lahaye aan twee voorwaarden zijn voldaan. De autoriteiten moeten een sterk vermoeden hebben om wie het gaat, en er moet in Amerika iemand van de familie zijn gevonden die bereid is om DNA af te staan. Vooral dat laatste kan soms lastig zijn, omdat de privacywetgeving in de Verenigde Staten bijzonder streng is.

De vraag is wat daarna met het oude graf in Margraten gebeurt. Ruimen is geen optie, vindt Lahaye, want dan wordt de kenmerkende symmetrie van de begraafplaats onderbroken: je zou dan her en der gaten krijgen in de strak in het gelid staande kruisen en Davidsterren, waarmee de rust die de begraafplaats op dit moment uitstraalt wellicht verloren gaat.

Rozet

„Je zou er alsnog de naam van de soldaat op kunnen zetten, met de vermelding dat die is overgebracht naar de Verenigde Staten”, oppert Lahaye. „Of je zou er een rozet op kunnen graveren, net als op de muur met de namen van vermiste soldaten gebeurt als die alsnog gevonden zijn. Het duurt nog wel even voordat de Amerikanen daar uit zijn.”

Nederland heeft databank met DNA van familie van vermiste soldaten

Het identificeren van gesneuvelde soldaten die na jaren alsnog worden teruggevonden, bijvoorbeeld bij graafwerkzaamheden, is in Nederland een stuk eenvoudiger dan in de Verenigde Staten.

Na de oorlog is een databank samengesteld met DNA van familieleden van alle vermiste militairen. Als een lichaam wordt gevonden, hoeft het DNA maar door die databank te worden gehaald om de identiteit van de militair vast te stellen. In de Verenigde Staten worden familieleden pas benaderd als er een sterk vermoeden bestaat dat het om een naaste bloedverwant van hen gaat.

28 juli 2021, De Limburger

Door: Rene Willems