E E N S G E Z I N D H E I D  E N  F R I C T I E  O V E R

Adoptiegraf

Ook namen op de muur met vermisten op de Amerikaanse Begraafplaats kunnen geadopteerd worden.
foto: Diana Scheilen

 

 

Peter Schrijvers schreef De Margraten Boys. Een boek over de adoptietraditie van de Amerikaanse Begraafplaats in Margraten. Schrijvers onderzocht hoe het kan dat burgers zich nog steeds massaal ontfermen over de graven van omgekomen soldaten in de Tweede Wereldoorlog. En hij omschrijft de aanvankelijke prestigestrijd tussen Maastricht en Margraten om de begraafplaats.

          De Engelse en Nederlandse versies van het Boek.

Milie Michiels van Kessenich zet zich na de Tweede Wereldoorlog in voor de Amerikaanse Begraafplaats in Margraten. Ze doet dat om de politieke carrière van haar man weer wat op te poetsen. Willem Michiels van Kessenich is aan het begin van de oorlog burgemeester van Maastricht. Op verzoek van de Duitsers overhandigt hij de vijand in mei 1940 een lijst met namen van mensen die gegijzeld zouden kunnen worden om gehoorzaamheid bij de bevolking af te dwingen. De tien Maastrichtenaren overkomt uiteindelijk niets, maar de actie van de burgemeester wordt niet vergeten. In 1946 krijgt hij een schriftelijke waarschuwing van de minister van Binnenlandse Zaken. Een benoeming in die functie ging vlak na de oorlog niet door vanwege die gijzelaarskwestie een jaar of vijf eerder. De vrouw van Michiels van Kessenich gaat zich na de oorlog volledig inzetten voor de Amerikaanse Begraafplaats in Margraten, op het moment dat ze in haar dagboek schrijft „diep bedroefd te zijn door de politieke kwestie” rond haar man. Door de bemoeienis uit de stad voelden de oprichters van het adoptieprogramma uit Margraten zich op het tweede plan gesteld. Dat omschrijft Peter Schrijvers (48), een in Australië wonende Belg, in zijn boek De Margraten Boys dat dinsdag in het provinciehuis in Maastricht wordt gepresenteerd. Schrijvers nam in 2007 contact op met de Stichting Adoptie Graven Margraten. Kon de stichting hem helpen met zijn onderzoek naar de geschiedenis van de Amerikaanse Begraafplaats in dat dorp? Hij werd direct uitgenodigd voor een kop koffie met vlaai en kreeg alle medewerking. Hij kon archieven bekijken die nog niet eerder waren onderzocht. En in de jaarlijkse nieuwsbrief van de stichting aan alle leden werd aandacht gevraagd voor het project van Schrijvers. Of ze zijn enquete in wilden vullen en zo veel mogelijk informatie op konden sturen over het graf van de door hun geadopteerde soldaat en het verhaal daarachter. In Margraten zijn alle 8301 graven van soldaten die omkwamen tijdens de Tweede Wereldoorlog geadopteerd door burgers. Er is inmiddels zelfs een wachtlijst. 1200 adoptanten reageerden op het verzoek van Schrijvers en stuurden hem informatie over het leven van de omgekomen soldaten, vele foto’s, correspondentie met nabestaanden uit de Verenigde Staten en antwoord op de vraag waarom ze een graf adopteerden. De auteur deed bronnenonderzoek in Australië, waar hij werkt. Daarnaast verbleef hij ieder jaar een aantal weken in Nederland. Terwijl deze donkere wolken zich boven Willem Michiels van Kessenich samenpakten, had de burgemeester blijkbaar besloten te trachten zijn politiek kapitaal aan te vullen door zijn relaties met de Amerikanen verder te cultiveren. Mogelijk deed hij dit op advies van zijn echtgenote, die in haar dagboek bekende zich ‘diep gekwetst’ te voelen door de affaire rond de ministerspost.

 

Emilie Michiels van Kessenich wordt ontvangen door de burgemeester van Montgomery in de zomer van 1946.
foto: Collectie Regionaal Historisch Centrum Limburg/Johan Martens

 

„Tijdens mijn onderzoek heb ik het privéarchief van Emilie Michiels van Kessenich ingezien. Haar dochter vond het belangrijk dat voor eens en altijd uitgediept zou worden hoe de vork destijds in de steel zat. Nadat haar man was afgevallen voor een ministersfunctie, stortten beiden zich op het adoptieplan. Hij schrijft een mooie brief naar Life Magazine, destijds erg invloedrijk. Zij schrijft een brief naar de Amerikaanse president Harry Truman, in de hoop gegevens van de Amerikaanse overleden soldaten los te krijgen. Zónder de acties van de familie Van Kessenich was het adoptieprogramma niet zo grootschalig geworden. Zij gaven het plan vanuit Maastricht een extra impuls en een internationale dimensie. Ze hebben dus wel degelijk veel betekend. Nadat de politieke crisis voorbij was, bleven ze zich voor de begraafplaats inzetten”, zegt Schrijvers. Voor kapelaan Heuschen moet het zuur geweest zijn te zien dat maar één alinea in de Libelle ging over het harde werk van het burgercomité en de loyale vrijwilligers, en te lezen dat Margraten nu enkel verantwoordelijk was voor het ‘technische deel’ van het adoptieprogramma. Voor Heuschen was dat in een notendop wat er mis was in de relatie met mevrouw Michiels van Kessenich: de mensen in Margraten deden in alle rust het harde werk, terwijl de Maastrichtse burgemeestersvrouw alle eer en loftuitingen in ontvangst mocht nemen. „De Nederlandse overheid zag het adoptieprogramma na de Tweede Wereldoorlog als een prima manier om goodwill te  weken voor hun kleine, gehavende landje bij de nieuwe supermacht. Er werd een tournee naar de Verenigde Staten georganiseerd, Emilie Michiels van Kessenich werd gevraagd als ambassadeur. Het lag ook meer voor de hand om een burgemeestersvrouw uit Maastricht te sturen die goed Engels spreekt, dan de lokale kapelaan af te vaardigen. Dat bezoek, zo vlak na de oorlog, was een groot avontuur. Ze krijgt veel aandacht van de pers als ze terugkomt. Vanaf dat moment begint ze zich te profileren als de drijfveer van het hele programma, en voelen de mensen uit Margraten zich in de schaduw gesteld. Terwijl de mensen uit het dorp met de adoptie zijn begonnen. Dat veroorzaakt frictie en een oorlog achter de schermen. Kapelaan Heusschen klaagt bij de Amerikaanse autoriteiten, en insinueert dat Emilie Michiels van Kessenich zich met het programma verrijkt. Zij wendt haar contacten in Nederland en de Verenigde Staten om Heusschen zwart te maken. Er wordt een smerig spel gespeeld. En dat allemaal omdat het besef groeit dat de begraafplaats een nationaal symbool is geworden, dat belangrijk is voor de relatie tussen Nederland en de Verenigde Staten. De Koninklijke familie brengt bezoeken en hoge Amerikaanse autoriteiten komen langs. Het is niet meer zomaar een plaats.” De Limburgers hadden vriendschap gesloten met de soldaten. Ze hadden gehuild als de mannen terug moesten naar het front en ze hadden diep verdriet gekend als vrachtwagen na vrachtwagen was teruggekeerd van het slagveld, volgeladen met lichamen van jongens die in hun door de oorlog getekende levens zo veel hoop en optimisme hadden gebracht. De mensen hadden het gevoel dat ze hun waardering voor de Amerikaanse troepen op een beter georganiseerde en zinvollere manier moesten lante blijken dan incidenteel warm water aanbieden voor een ochtend scheerbeurt of een avondmaal in de gezinswoonkamer. „Het is bijzonder dat het programma al bijna 70 jaar heeft overleefd, en dat de graven van omgekomen soldaten zo massaal zijn geadopteerd. Ter vergelijking: op de Amerikaanse begraafplaats Henri-Chapelle in België, dat net iets minder graven telt dan Margraten, is slechts 40 procent van de graven geadopteerd. De relatie tussen België en de Verenigde Staten is zeer moeizaam geweest, dat zou een verklaring kunnen zijn. Maar de organisatie in Margraten is in het verleden steeds op tijd vernieuwd. In de jaren zestig en negentig dreigde het programma dood te bloeden, maar telkens stond er een nieuwe generatie op die het te belangrijk vond om te laten verwateren. Dat is bijzonder. Hoe het kon, dat al die mensen gemotiveerd bleven om de graven te blijven onderhouden? Het is uiteindelijk een kwestie van fatsoen.” De Margraten Boys wordt dinsdag in het provinciehuis overhandigd aan Edwin Nolan, ambassadeur van de Verenigde Staten in Nederland, en burgemeester Dieudonné Akkermans van de gemeente Eijsden-Margraten.

 

      Auteur, Peter Schrijvers uit Hasselt.

Auteur Peter Schrijvers uit Hasselt Peter Schrijvers (48, geboren in Hasselt) studeerde moderne geschiedenis en Amerikaanse Studies aan de universiteit in Leuven. Hij haalde zijn doctoraat inAmerikaanse buitenlandse relaties aan de universiteit in Ohio, Verenigde Staten. Momenteel doceert hij Amerikaanse geschiedenis aan de universiteit van Sydney in Australië, waar hij ook woont. Schrijvers publiceerde voor het verschijnen van de Margraten Boys vier andere boeken over de Verenigde Staten tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hij werkt momenteel aan een boek over de slag om Bastogne.

 

 

door Daan de Hulster

Limburgs Dagblad, 24 maart 2012

 

******************************************************************************************************************

Het boek "The Margraten Boys" gereed.

    

 

2 November 2011, Email I received from Peter,

Beste Ben,

Mijn boek over de adoptiegeschiedenis zal begin maart van volgend jaar verschijnen in het Engels en het Nederlands. 

Zojuist heeft de Engelstalige uitgever het boek al aangekondigd. En ik neem aan dat jij via de link hier beneden zeker wel eens een kijk wilt nemen:  

http://www.amazon.com/Margraten-Boys-European-Americas-Liberators/dp/0230346642/ref=sr_1_1?ie=UTF8&qid=1320268389&sr=8-1

De inspiratie voor de subtitel van de Engelstalige uitgave komt van een reactie van een adoptant op de questionnaire: "These American boys run the risk of dying twice. They have already been killed on the battlefield. They would die once again when we stop remembering them. We cannot let that happen."

Ik denk dat dit het te verschijnen boek goed samenvat.

Nogmaals dank voor je vriendelijke medewerking! Zou jij ook zo vriendelijk willen zijn om dit nieuws zo vlug mogelijk naar de familie van Michael De Febio te mailen met mijn allerbeste dank en groeten?

Groeten, Peter

 

Top