Akkers van Margraten......

 

"Het Project"

Tranen om kerkhof

Het project ‘Akkers van Margraten’ heeft emoties losgemaakt. 

En die zaten bij sommigen diep, merkten Mieke Kirkels en Jo Purnot, die ooggetuigen interviewden over het oorlogskerkhof in Margraten.

Twee van de geïnterviewden zijn inmiddels overleden. Een van hen kon op zijn sterfbed in het ziekenhuis nog de dvd bekijken met daarop de registratie van zijn gesprek. „Zijn zoon mailde me me onlangs: ‘Vele malen heeft hij er nog naar gekeken. Die beelden hebben mijn vader de laatste dagen van zijn leven meer geholpen dan de medicijnen die hij kreeg toegediend.’ Eindelijk had hij z’n verhaal kunnen doen en hij vond dat hij dat goed gedaan had”, vertelt Jo Purnot. De secretaris van de Samenwerkende Heemkundige Organisaties Margraten (SHOM) sprak samen met Mieke Kirkels de afgelopen twaalf maanden met zo’n tachtig mensen, die in de jaren veertig en vijftig van de vorige eeuw op een of andere manier betrokken waren bij het oorlogskerkhof van Margraten. Dertig van hen zijn aan een diepte-interview onderworpen, dat soms twee tot drie uur duurde. Die gesprekken zijn gefilmd en worden verwerkt in een documentaire die in september van dit jaar zal worden uitgezonden op televisie. „Het heeft ons verbaasd dat veel van de geïnterviewden nog zo vol emoties zitten. Ik heb nog nooit zoveel mannen zien huilen”, vertelt Mieke Kirkels. „Die emoties zitten ook veel dieper dan we hadden gedacht”, vult Purnot aan. Blijkbaar hebben veel betrokkenen de gruwelijke beelden en ervaringen van destijds niet of nauwelijks verwerkt. Kirkels: „Het werd weggestopt. Er werd niet over gesproken, men ging verder met leven alsof er niets was gebeurd.” Als je bedenkt wat veel ooggetuigen destijds hebben meegemaakt, dan zijn de heftige reacties eigenlijk helemaal niet zo vreemd, constateren de twee interviewers achteraf. Ga d’r maar eens aanstaan: dag in dag uit vrachtwagens, die volgestouwd zijn met lijken, leegruimen; lichamen - vaak al in verregaande staat van ontbinding – voor identificatie overbrengen naar een grote loods en de stoffelijke resten vervolgens begraven op de dodenakker. Amerikaanse militairen, maar ook werklozen en vrijwilligers uit Vaals, Vijlen en de rest van het Heuvelland hadden er in de jaren 1944 tot 1947 een dagtaak aan.

 

 

En ook de jaren daarna zorgde de Amerikaanse begraafplaats in Margraten voor veel werk. Duizenden lichamen moesten opnieuw opgegraven worden voor repatriëring naar de Verenigde Staten. „Niet iedereen kon daartegen”, vertelt Kirkels. „We hebben mensen gesproken die na een paar dagen kotsmisselijk zijn weggerend.” Wat heeft de aanleg van het oorlogskerkhof betekent voor z’n klein dorp als Margraten en zijn omgeving? Die vraag staat centraal in het project ‘Akkers van Margraten’. Nu de interviews achter de rug zijn, beginnen de onderzoekers daar stilaan een beeld van te krijgen. „Je kunt wel stellen dat het leven gewoon doorging. De oorlog was afgelopen en het dorp werd overspoeld door Amerikanen die werkten op de begraafplaats. Wat er gebeurde op het kerkhof, maakte wel degelijk indruk op omwonenden. Ze roken de lijkengeur en hadden overlast van de vele vliegen, maar ze probeerden het normale naoorlogse leven op te pakken. De mensen reageerden er redelijk nuchter op. Wat ons ook opviel, is dat veel boeren, die hun grond moesten afstaan voor de aanleg van de begraafplaats, daar zonder wrok op reageerden.” Op vrijdag 30 januari vindt in het gemeentehuis van Margraten een bijeenkomst plaats waarvoor de geïnterviewde ooggetuigen zijn uitgenodigd. Voor hen is dat in feite de afsluiting van het project ‘Akkers van Margraten’, maar voor Kirkels en Purnot begint de klus eigenlijk pas. Alle gesprekken, die zijn opgenomen in het dialect, moeten vertaald en verwerkt worden in een boek, dat in september bij de herdenking van 65 jaar bevrijding, zal uitkomen. Verder werkt de onlangs opgerichte stichting Akkers van Margraten ook aan een lesboek voor het onderwijs. Het derde lid van de stichting, Frans Roebroeks, heeft plannen om in samenwerking met het Regionaal Historisch Centrum Limburg een wetenschappelijke publicatie over het oorlogskerkhof te maken, die waarschijnlijk in 2011 verschijnt. De initiatiefnemers hopen dat boek en documentaire een plek krijgen in het Memorial Centrum, dat de gemeente Margraten wil realiseren bij het oorlogskerkhof. „Dat is waar we het voor doen. Dat de verhalen van toen bewaard blijven en worden doorverteld.”

Artikel in het Limburgs dagblad (23 januari 2009)

door Rob Cobben

 

Akkers van Margraten

"29 augustus 2009"

Het eerste resultaat van het project Akkers van Margraten,  het boek "Van Boerenakker tot Soldatenkerkhof"

Op vrijdag 11 september zal er een boekpresentatie plaatsvinden, en vanaf dan is het boek te verkrijgen via meerdere online boekwinkels!

 

In november 1944 werd op het Plateau van Margraten begonnen met het begraven van meer dan twintigduizend slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. Het waren voornamelijk Amerikanen, maar ook Duitsers, Russen, Italianen en vele andere nationaliteiten. Ruim twintig hectare landbouwgrond veranderde in zeer korte tijd in een groot soldatenkerkhof. Wat de aanleg van de begraafplaats betekende voor de omwonenden, voor de grondeigenaren, voor mensen die dagelijks de dodentransporten zagen voorbij rijden en voor degenen die de stoffelijke resten van die duizenden, veelal jonge mannen, moesten begraven, leest u in dit boek.

Er staan 41 geschreven portretten in, kleine biografieën van gewone, maar soms ook bijzondere mensen. Het zijn de herinneringen van mannen en vrouwen, blank en zwart, van dorpelingen tot officieren en soldaten uit de VS. Zelfs een voormalige Duitse krijgsgevangene komt aan het woord. Ze hebben allen één ding gemeen: hun herinneringen aan die tijd, meer dan vijfenzestig jaar geleden. Herinneringen die hen nooit hebben losgelaten.

Nog niet eerder is een uitgebreid beeld geschetst van de betekenis van de aanleg van de Amerikaanse begraafplaats voor de omwonenden en voor degenen die er hebben gewerkt. De auteurs Jo Purnot en Mieke Kirkels vormden met Frans Roebroeks, Eugenie Jansen en Albert Elings het projectteam Akkers van Margraten. Zij verzamelden in 2008 en 2009 al deze verhalen en herinneringen en zorgden dat die zowel in dit boek als in de documentairefilm Akkers van Margraten werden vastgelegd.

Het voorwoord is van minister van Buitenlandse Zaken, Maxime Verhagen.
Er verschijnt eveneens een Engelse editie: From Farmland to Soldiers Cemetery.

 

Nieuwe DVD

Amerikaanse Begraafplaats

Margraten

 

 

 

Artikel in de Limburger (7-3-2008)

Documentaire over begraafplaats Margraten

De Samenwerkende Heemkunde Organisaties Margraten (SHOM) gaat een documentaire maken over de Amerikaanse begraafplaats in Margraten. Het ministerie van VWS heeft daarvoor subsidie gegeven.

SHOM gaat inwoners van de gemeente interviewen en wil antwoord op een aantal vragen. Wat betekende de komst van de grootste begraafplaats op het Europese vasteland (meer dan 20.000 soldaten lagen er in 1947) voor een kleine gemeenschap als Margraten; welke invloed had een en ander op het dorpsleven? Hoe ging men om met de Amerikanen die daar jarenlang verbleven?
Het SHOM-project, dat de naam ‘Akkers van Margraten’ draagt, gaat mensen interviewen die iets kunnen vertellen over de aanleg van de Amerikaanse begraafplaats of er zelf bij betrokken waren. De interviews vormen de basis voor een documentaire, waarvoor een contract is gesloten met Ruim Kader Filmproducties uit Amsterdam van Albert Elings en Eugenie Jansen. Dit duo heeft al de nodige (op landelijke tv uitgezonden) documentaires gemaakt, waaronder ‘Nonnevotte’.
Het project wordt ondersteund door het Regionaal Historisch Centrum Limburg (foto’s en filmmateriaal) en de Stichting Adoptiegraven Amerikaanse Begraafplaats Margraten. Daarnaast gaat er een eigen website online en in publieke gebouwen zullen folders worden neergelegd.
De gemeente Margraten heeft plannen voor de bouw van een informatiecentrum bij de begraafplaats. De stichting Margraten Memorial Center is bezig met een onderzoek naar ontwikkeling daarvan. Het Memorial Center is volgens de gemeente een positieve impuls voor de regio op gebied van cultuur, economie en toerisme. Een haalbaarheidsonderzoek heeft aangetoond dat een bezoekerscentrum tussen de 20.000 en 80.000 geïnteresseerden zal trekken.

Margraten
Door Stefan Gillissen

 

 

Top