|
‘Echte vip’s zijn familie’
Frenk Lahaye is morgen ceremoniemeester tijdens de herdenking ter gelegenheid van Memorial Day op de Amerikaanse Begraafplaats in Margraten. De Verenigde Staten staan op Memorial Day stil bij alle eigen soldaten die sneuvelden in het leger. Zo, de ‘ceremoniecoupe’ is alvast aangemeten, zegt Frenk Lahaye als hij woensdagochtend lachend het kantoor van De Amerikaanse Begraafplaats in Margraten binnenwandelt. Behalve zijn kapsel zijn ook de andere voorbereidingen op de herdenking van Memorial Day zo goed als gereed. Samen met zijn twee uit de Verenigde Staten afkomstige collega’s van de American Battle Monuments Commission (ABMC) is Lahaye belast met de organisatie van het evenement dat dit jaar voor de 69ste keer in Margraten plaatsvindt. De vijftien andere Nederlandse fulltime medewerkers zorgen ervoor dat de Amerikaanse Begraafplaats er morgen netjes bijligt. Lahaye is sinds begin deze eeuw ceremoniemeester tijdens de herdenking van alle Amerikaanse soldaten die sneuvelden in militaire dienst. Wat komt er allemaal kijken bij de herdenking van Memorial Day? „Al in december verstuur ik de uitnodigingen aan de deelnemende organisaties voor de eerste vergadering. De Amerikaanse ambassade in Den Haag, de provincie Limburg, gemeente Eijsden-Margraten, Koninklijke Marechaussee, Military Police Schinnen, het leger en de politie. Veel partijen, maar daar zijn we erg afhankelijk van. Want als Amerikaanse Begraafplaats hebben we voor Memorial Day een budget van nul euro.” De Verenigde Staten zouden toch iets over moeten hebben voor Memorial Day? „Dat is inderdaad vreemd. Wij moeten helpen herdenken zonder er geld voor te krijgen. Maar dat is nu eenmaal zo ontstaan. Op de overige begraafplaatsen zorgt de American Overseas Memorial Day Association (AOMDA) voor de organisatie. Die instantie zit niet in Nederland maar wel in België en Frankrijk, waar ook de meeste Amerikaanse Begraafplaatsen liggen. Daar hoeven ze met Memorial Day alleen het gras te knippen. Margraten en Luxemburg doen alles zelf.” Heeft dat geen invloed op de kwaliteit van de herdenking? „Nee, dat zegt niets. In Margraten hebben we met Memorial Day de grootste ceremonie in Europa. Dat is een gegeven. Ik vergeleek eens foto’s van de begraafplaatsen in Margraten, Henri-Chapelle en de Ardennen, gemaakt na de plechtigheid op Memorial Day. In Margraten lag bij de helft van de graven bloemen, op de andere twee begraafplaatsen waren dat er véél minder. Margraten heeft een sterke band met de mensen om zich heen. Dat zie je aan het feit dat alle 8301 graven zijn geadopteerd.” Wat betekent Memorial Day voor jou als Nederlander? „Het belangrijkste is voor mij dat de ceremonie op een waardige manier verloopt. En als dát goed is, Probeer ik andere mensen bewust te maken van waar Memorial Day voorstaat. Dus als een drie sterren generaal tegen mij komt klagen over het feit dat hij achter een generaal met twee sterren moet zitten, dan zeg ik daar wat van. Memorial Day gaat niet om zien en gezien worden, maar om het herdenken van de jongens en mannen die de ultieme prijs hebben betaald. Het is prachtig dat allerlei hoogwaardigheidsbekleders aanwezig zijn, maar voor mij zijn de familieleden van de omgekomen soldaten de echte very important persons. Morgen begeleiden we twaalf families. Daar zijn we hier trots op.” Welke Memorial Day staatje nog het meest bij? „Ik kan me één editie herinneren die plaatsvond in een storm. De vlaggenmasten dreigden het te begeven en alle 1100 stoelen lagen op een gegeven moment plat op de grond. Mensen dachten dat het daarom niet doorging. Onterecht: Memorial Day gaat altijd door. En het bezoek van koningin Beatrix in 2010 was bijzonder. Ik kan me het voorgesprek met de hofdame nog goed herinneren. Ze vroeg wat ik ging doen als het zou gaan regenen. Niets, zei ik, want we mogen best één keer per jaar een nat pak overhebben voor de mannen die sneuvelden in de oorlog. De hofdame zei dat ze mijn visie bewonderde, maar vroeg of ik geen beter idee had. Om mijn suggestie dan een paraplu op te steken, kon ze niet lachen. Heb ik uiteindelijk een tent moeten plaatsen.” Hoe wordt iemand ceremoniemeestertijdens Memorial Day? „Na mijn opleiding tot aardrijkskunde- en geschiedenisleraar lagen de banen niet voor het oprapen. Dat was in 1991. Een kennis van mij had een tijdelijk baantje bij de Amerikaanse Begraafplaats en zei dat er één vaste baan vrijkwam. Uiteindelijk kreeg ik de vaste aanstelling, onder één voorwaarde. Een bezoekje aan de kapper. De directeur vond dat mijn haar niet onder het boord van mijn overhemd mocht uitkomen. Tot 1996 zorgde de Amerikaanse ambassade in Den Haag nog voor de organisatie van Memorial Day in Margraten.Vanaf 1997 deden wij het, en vanaf 2000 ben ik ceremoniemeester.
Memorial Day 2009
Dat is wel iets héél anders dan leraar, toch? „Bij mijn baan horen veel administratieve taken die een leraar niet heeft, maar toch valt het wel mee. Het voordeel van mijn opleiding is dat ik dingen kan overbrengen. Daar heb ik profijt van tijdens de vele rondleidingen die ik geef. Jaarlijks ontvangen we zo’n 300 tot 400 familieleden van hier begraven soldaten. Die vertellen we onder meer over de geschiedenis van de begraafplaats en hoe het onderhoud wordt geregeld. Ik leg niemand mijn mening op, maar ik vind dat families destijds een goede keuze hebben gemaakt door de soldaten hier te laten begraven. De Verenigde Staten hebben de belofte gedaan eeuwig voor ze te zorgen. En dat doen ze. Alle Amerikaanse begraafplaatsen zien er nog perfect uit. Op gewone begraafplaatsen worden graven na een bepaald aantal jaar geruimd.” Ken je de geschiedenis van alle 8301 soldaten die in Margraten zijn begraven? „Tegen de mannen die hier worden opgeleid, zeg ik altijd dat ze over ieder graf iets moeten kunnen vertellen. Op zijn minst over de marmersoort waar de grafstenen van zijn gemaakt. Uiteraard kennen we niet de exacte historie van iedere soldaat. Maar aan de hand van de geschiedenis, de eenheid waarin hij diende en zijn sterfdatum kunnen we over iedere militair iets vertellen. Dat vind ik een vereiste.” Bij de viering van 60 jaar bevrijding in 2005 werd Margraten bezocht door toenmalig president George Bush van de Verenigde Staten. Staat ons een bezoek van Obama te wachten bij 70 jaar? Dat denk ik niet. De focus zal de komende jaren vooral liggen op 100-jarige herdenkingen, centennials, rondom de Eerste Wereldoorlog. De plechtigheid begint morgen om 15.00 uur op de Amerikaanse Begraafplaats in Margraten. De toegang is gratis.
Door: Daan de Hulster Limburgs Dagblad, 25 mei 2013 |
