Capt. Walter J. Huchthausen
In dienst van kunst en cultuur
The Monuments Men, een film over Amerikaanse soldaten die tijdens WOII kunst opspoorden, draait momenteel in de bios. Capt. Walter J. Huchthausen, begraven in Margraten, is een van hen.
‘Hutch heeft een beduidende bijdrage geleverd aan het culturele behoud in Europa.’
Walter J. Huchthausen leunt achterover in de stoel van zijn jeep. Het is midden oktober 1944; hij ziet hoe de Duitse stad Aken aan flarden wordt geschoten. Terwijl de vlammen tot aan de hemel reiken, dwalen de gedachten van de Amerikaanse kapitein af. Wie overleeft dit inferno? Wát overleeft de vuurzee? Het is vooral de laatste vraag die hem bezighoudt. Huchthausen is een universitair docent die in 1942 in dienst gaat bij de luchtmacht. Hij maakt de oversteek naar Groot-Brittannië, maar komt nauwelijks in actie. Hutch, zoals zijn kameraden hem noemen, raakt gewond tijdens een bombardement op Londen. Het leidt ertoe dat de kapitein, goed onderlegd op cultureel gebied, aan het werk gaat als Monuments Man. Hij spoort kunst op en stelt die veilig. Bij Aken is de vraag of er iets overblijft om op te sporen. De bombardementen en beschietingen zijn van ongekende omvang. Ruim 62 ton aan bommen valt op de stad. Duitse troepen, zwaar in de minderheid, verzetten zich hevig. Zo’n 12.000 mannen van de Wehrmacht nemen het op tegen 100.000 geallieerden. Zeker 5000 mensen komen om. De Duitse kolonel Gerhard Wilck houdt van 2 tot en met 21 oktober 1944 stand. Adolf Hitler heeft hem opgedragen de stad tegen iedere prijs te verdedigen omdat ze wordt gezien als geboortegrond van het Derde Rijk. Toch geeft Wilck zich over, zeer tegen de zin van de Führer. De vrees dat de nazi’s alles roven of vernietigen, blijkt terecht. In de Akense Dom ontdekken de Monuments Men dat zowat alles is verdwenen. Musea zijn leeg. Walter Huchthausen zet in Aken een team op dat noodreparaties uitvoert om historische gebouwen te redden. Ook maakt Hutch een verzamelpunt in het Suermondt Museum. Kunstwerken die bij de opmars in Duitsland worden gevonden, moeten naar Aken. Op 1 april 1945 blijkt de opslagruimte hard nodig. Het Amerikaanse leger verovert de stad Siegen en soldaten inspecteren een kopermijn. Er is genoeg reden om de Monuments Men erbij te halen. Walter Huchthausen en zijn collega’s Walker Hancock en kunstconservator George Stout weten niet wat ze zien. Beelden, schilderijen, relieken en altaarstukken zijn tot aan het plafond opgestapeld. Werken van Rembrandt, Breughel Van Gogh en Rubens komen tevoorschijn. Een veel grotere vondst dan een jaar eerder in Maastricht is gedaan. Daar komen tal van werken, onder meer Rembrandts Nachtwacht, boven water. In Siegen blijkt een deel van de inventaris uit de Akense Dom opgeborgen. Zoals een zilveren borstbeeld van Karel de Grote. Zelfs het originele manuscript van Beethovens Zesde Symphonie, gestolen uit Beethovens woning in Bonn, ligt in de kopermijn. Terwijl de reddingsoperatie op gang komt, is Huchthausen alweer op weg naar Essen. Daar is een altaarstuk gevonden. Met Sheldon Keck, zijn assistent, gaat Hutch in een open jeep op pad. Zorgeloos: het front ligt op veilige afstand. Er is ook weinig reden voor angst. De monumentenmannen hebben weinig casualties gehad: alleen de Britse historicus Ronald Balfour komt om ‘op het werk’. Dat gebeurt in Kleve tijdens beschietingen. Terwijl Huchthausen een Amerikaanse controlepost nadert, wordt hij totaal onverwacht geraakt door Duits mitrailleurvuur. Hoewel de kapitein nog naar een Amerikaans veldhospitaal wordt gebracht, sterft de Monuments Man op 4 april 1945. Hutch, 40 jaar oud, wordt op het Amerikaanse kerkhof in Margraten begraven. ‘Walter heeft een beduidende bijdrage geleverd aan het culturele behoud in Europa’, staat in een statement over zijn dood. Daar is niets van gelogen. Wie zich vandaag de dag vergaapt aan kunst in musea, dient te weten dat het zonder mannen als Huchthausen een stuk minder aantrekkelijk was geweest.
Artikel Limburgs Dagblad: 14 februari 2014 door Stephan Gillissen
The Monuments Men. Onder (vlnr): Aken in puin, ‘Dooi’ van Claude Monet is nog steeds spoorloos en een portret van Walter Huchthausen.
|